Z problematyki prawnej dotyczącej usunięcia z działki ROD drzew i
krzewów przez działkowca w stanie prawnym obowiązującym od dnia
01 stycznia 2017 r.
O dopuszczalności usuwania drzew i krzewów z działki znajdującej
się w rodzinnym ogrodzie działkowym (ROD) rozstrzyga przepis art.
16 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach
działkowych. Ustęp pierwszy tego artykułu odsyła do zasad
określonych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody, ustęp drugi, punkt drugi wskazuje, że zezwolenie na
usunięcie drzew i krzewów z działki znajdującej się na działce
w ROD wydawane jest na wniosek działkowca. Przepisy te weszły w
życie w dniu 19 stycznia 2014 r.
Tytułem wstępu należy zatem dostrzec, że przepisy ustawy o
ochronie przyrody, w szczególności związane z usuwaniem drzew i
krzewów z nieruchomości, ewoluowały po dniu 19 stycznia 2014 r.,
ale pomimo dużych zmian o instytucjonalnym charakterze, zmiany te
nie znalazły odzwierciedlenia w ustawie o rodzinnych ogrodach
działkowych.
Z ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych wynika, że działkowcem
może być wyłącznie osoba fizyczna, na terenach działek
obowiązuje zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
ustanowienie prawa do działki następuje na podstawie umowy
dzierżawy działkowej, a do ochrony dzierżawy działkowej stosuje
się odpowiednio przepisy o ochronie własności (art. 2 pkt 1, art.
12, art. 27 ust. 1, art. 28 ust. 6 ustawy o rodzinnych ogrodach
działkowych). Ze względu na zakres tego opracowania niezmiernie
istotne są uregulowania zawarte w art. 30 ww. ustawy. Ustęp
pierwszy tego artykułu działkowcowi oddaje prawo do
zagospodarowania działki, zaś ustęp drugi – stanowi, że
nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce,
wykonane lub nabyte ze środków finansowych działkowca, stanowią
jego własność. Regulacja ta stanowi wyjątek od reguły zawartej w
art. 46 § 1 k.c. w zw z art. 47 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 48 k.c.,
a ujęty w art. 48 k.c. Okolicznością prawną, która również
musi zostać uwzględniona, jest to, że działki zakładane są na
gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, jednostek
samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń ogrodowych (art. 7
ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, dalej: r.o.d.). Aktualne
przepisy nie przewidują zatem, by działkowiec był właścicielem
działki znajdującej się w rodzinnym ogrodzie działkowym (dalej:
działka ROD, m.in. a contrario z art. 27 ust. 1 r.o.d. oraz art. 28
ust. 5 r.o.d.).
Jak już powyżej zwrócono uwagę, do usunięcia drzew lub krzewów
z działki ROD stosuje się zasady określone w ustawie z dnia 16
kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dalej: u.o.p.). Z przepisów
tej ustawy, a to art. 83 ust. 1 u.o.p. wynika, że usunięcie drzew i
krzewów może nastąpić po uzyskaniu m.in. zezwolenia wydanego na
wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej
nieruchomości. Przekładając to na warunki określone w art. 16
ust. 2 pkt 2 r.o.d. - zezwolenia wydanego na wniosek działkowca za
zgodą właściciela nieruchomości odpowiednio: burmistrza lub
prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa). Na mocy ustawy
z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
ustawy o lasach, z mocą od dnia 01 stycznia 2017 r. rozszerzono
katalog wyjątków od obowiązku uzyskania zezwolenia na usuniecie
drzew lub krzewów zawarty w art. 83f u.o.p., w ustępie pierwszym
dodając pkt 3a stanowiący, że przepisów art. 83 ust. 1 tej ustawy
(o obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów)
nie stosuje się do drzew i krzewów, które rosną na
nieruchomościach osób fizycznych i są usuwane na cele nie związane
z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Dla porządku jedynie przypomnieć należy, że na mocy art. art. 46
§ 1 k.c. w zw z art. 47 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 48 k.c. drzewa i
krzewy zaliczają się do części składowych gruntu i generalnie
nie mogą być odrębnym od gruntu (nieruchomości) przedmiotem
własności. O możliwym wyjątku stanowi natomiast art. 48 k.c., a
ów wyjątek to m.in. przepis art. 30 ust. 2 r.o.d. Nasadzeniami w
rozumieniu tego przepisu jest natomiast zasadniczo wszystko co
„urosło” na działce.
W granicach prowadzonych tu rozważań prawnych do treści prawa
własności właściciela nieruchomości, będącego osobą fizyczną
przynależy prawo usunięcia drzew lub krzewów na cele niezwiązane
z działalnością gospodarczą. Prawo to jest zatem treściowo
identyczne z prawem działkowca do usunięcia drzew i krzewów z
działki. Działkowiec jest wszakże, jak już wyżej wspomniano
osobą fizyczną, będącą właścicielem drzew i krzewów (ma
odrębny od właściciela nieruchomości tytuł własności o
zakresie zdefiniowanym w art. 30 ust. 2 r.o.d.), a na terenie działki
zakazane jest prowadzenie działalności gospodarczej lub innej
działalności zarobkowej.
Skąd taki pogląd ?
System prawny należy postrzegać jako komplementarną całość, a
działalność prawodawczą właściwych podmiotów, jako celową
aktywność legislacyjną rozsądnego ustawodawcy, nakierowaną na
osiągnięcie określonych skutków. Prawo powinno być nie tylko
rozsądne i przewidywalne, ale również rozsądnie i przewidywalnie
wykładane. Odbiorca przepisu prawa powinien móc przewidzieć, jak
będzie wyglądała odpowiednia działalność organów państwa w
oparciu o przepisy prawa, a nie być zaskakiwany wykładnią prawa
bądź też jego stosowaniem.
Niniejsza opinia przedstawia wyłącznie prywatne poglądy autora, a aktualne orzecznictwo administracji i sądów administracyjnych może przedstawiać odmienne poglądy prawne.
