usunięcie z działki ROD drzew i krzewów przez działkowca w stanie prawnym obowiązującym od dnia 01 stycznia 2017 r.

Z problematyki prawnej dotyczącej usunięcia z działki ROD drzew i krzewów przez działkowca w stanie prawnym obowiązującym od dnia 01 stycznia 2017 r.

O dopuszczalności usuwania drzew i krzewów z działki znajdującej się w rodzinnym ogrodzie działkowym (ROD) rozstrzyga przepis art. 16 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Ustęp pierwszy tego artykułu odsyła do zasad określonych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ustęp drugi, punkt drugi wskazuje, że zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów z działki znajdującej się na działce w ROD wydawane jest na wniosek działkowca. Przepisy te weszły w życie w dniu 19 stycznia 2014 r.

Tytułem wstępu należy zatem dostrzec, że przepisy ustawy o ochronie przyrody, w szczególności związane z usuwaniem drzew i krzewów z nieruchomości, ewoluowały po dniu 19 stycznia 2014 r., ale pomimo dużych zmian o instytucjonalnym charakterze, zmiany te nie znalazły odzwierciedlenia w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych.

Z ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych wynika, że działkowcem może być wyłącznie osoba fizyczna, na terenach działek obowiązuje zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, ustanowienie prawa do działki następuje na podstawie umowy dzierżawy działkowej, a do ochrony dzierżawy działkowej stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności (art. 2 pkt 1, art. 12, art. 27 ust. 1, art. 28 ust. 6 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych). Ze względu na zakres tego opracowania niezmiernie istotne są uregulowania zawarte w art. 30 ww. ustawy. Ustęp pierwszy tego artykułu działkowcowi oddaje prawo do zagospodarowania działki, zaś ustęp drugi – stanowi, że nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych działkowca, stanowią jego własność. Regulacja ta stanowi wyjątek od reguły zawartej w art. 46 § 1 k.c. w zw z art. 47 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 48 k.c., a ujęty w art. 48 k.c. Okolicznością prawną, która również musi zostać uwzględniona, jest to, że działki zakładane są na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń ogrodowych (art. 7 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, dalej: r.o.d.). Aktualne przepisy nie przewidują zatem, by działkowiec był właścicielem działki znajdującej się w rodzinnym ogrodzie działkowym (dalej: działka ROD, m.in. a contrario z art. 27 ust. 1 r.o.d. oraz art. 28 ust. 5 r.o.d.).

Jak już powyżej zwrócono uwagę, do usunięcia drzew lub krzewów z działki ROD stosuje się zasady określone w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dalej: u.o.p.). Z przepisów tej ustawy, a to art. 83 ust. 1 u.o.p. wynika, że usunięcie drzew i krzewów może nastąpić po uzyskaniu m.in. zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości. Przekładając to na warunki określone w art. 16 ust. 2 pkt 2 r.o.d. - zezwolenia wydanego na wniosek działkowca za zgodą właściciela nieruchomości odpowiednio: burmistrza lub prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa). Na mocy ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy o lasach, z mocą od dnia 01 stycznia 2017 r. rozszerzono katalog wyjątków od obowiązku uzyskania zezwolenia na usuniecie drzew lub krzewów zawarty w art. 83f u.o.p., w ustępie pierwszym dodając pkt 3a stanowiący, że przepisów art. 83 ust. 1 tej ustawy (o obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów) nie stosuje się do drzew i krzewów, które rosną na nieruchomościach osób fizycznych i są usuwane na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Dla porządku jedynie przypomnieć należy, że na mocy art. art. 46 § 1 k.c. w zw z art. 47 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 48 k.c. drzewa i krzewy zaliczają się do części składowych gruntu i generalnie nie mogą być odrębnym od gruntu (nieruchomości) przedmiotem własności. O możliwym wyjątku stanowi natomiast art. 48 k.c., a ów wyjątek to m.in. przepis art. 30 ust. 2 r.o.d. Nasadzeniami w rozumieniu tego przepisu jest natomiast zasadniczo wszystko co „urosło” na działce.

W granicach prowadzonych tu rozważań prawnych do treści prawa własności właściciela nieruchomości, będącego osobą fizyczną przynależy prawo usunięcia drzew lub krzewów na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Prawo to jest zatem treściowo identyczne z prawem działkowca do usunięcia drzew i krzewów z działki. Działkowiec jest wszakże, jak już wyżej wspomniano osobą fizyczną, będącą właścicielem drzew i krzewów (ma odrębny od właściciela nieruchomości tytuł własności o zakresie zdefiniowanym w art. 30 ust. 2 r.o.d.), a na terenie działki zakazane jest prowadzenie działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej.

Skąd taki pogląd ?

System prawny należy postrzegać jako komplementarną całość, a działalność prawodawczą właściwych podmiotów, jako celową aktywność legislacyjną rozsądnego ustawodawcy, nakierowaną na osiągnięcie określonych skutków. Prawo powinno być nie tylko rozsądne i przewidywalne, ale również rozsądnie i przewidywalnie wykładane. Odbiorca przepisu prawa powinien móc przewidzieć, jak będzie wyglądała odpowiednia działalność organów państwa w oparciu o przepisy prawa, a nie być zaskakiwany wykładnią prawa bądź też jego stosowaniem.

Niniejsza opinia przedstawia wyłącznie prywatne poglądy autora, a aktualne orzecznictwo administracji i sądów administracyjnych może przedstawiać odmienne poglądy prawne.